Montessori
System pedagogiki Marii Montessori
Maria Montessori stworzyła system wychowania dzieci w wieku przedszkolnym, nazwany później metodą Montessori. Metoda ta kładzie nacisk na swobodny rozwój dzieci. Przeciwstawia się systemowi szkolnemu, tłumiącemu aktywność dzieci, którego symbolem była dla Marii Montessori "szkolna ławka". Montessori uważała, że głównym zadaniem pedagogiki jest wspieranie spontaniczności i twórczości dzieci, umożliwianie im wszechstronnego rozwoju fizycznego, duchowego, kulturowego i społecznego. W 1907 otworzyła przedszkole Casa Dei Bambini - Dom Dziecięcy.
Wychowanie jest wspieraniem indywidualnego i społecznego rozwoju dziecka.
Celem wychowania jest „normalizacja”.
Wyznaczniki normalizacji:
- samodzielność,
- odpowiedzialność za siebie, innych i świat
- samodyscyplina,
- pracowitość,
- wysoki poziom rozwoju społeczno - moralnego
- miłość do ludzi, świata przyrody i kultury,
- umiłowanie pokoju na świecie.
Maria Montessori wierzyła w ogromne możliwości dziecka i jego inteligencję. Zdawała sobie sprawę, że dziecko posiada ogromną potrzebę odkrywania, ciekawość oraz chęć poznania.
Maria Montessori koncentrowała się w trakcie swoich obserwacji na tym, czym dziecko jest zainteresowane, co lubi robić i w jaki sposób rozwiązuje problemy. Uważała, że aby umożliwić dzieciom rozwój, należało przygotować otoczenie, w którym miałyby swobodę wyboru materiałów, działań i odkryć. Możliwość swobody i poczucie wolności podczas zajęć ograniczono w pewnym stopniu normami w celu utrzymania porządku.
Założenia pedagogiki Marii Montessori i praca na materiale Marii Montessori
- Zarówno dziecko, jak i jego praca powinny być uszanowane.
- Dziecko ma niespotykaną zdolność do nauki.
- Dziecko uczy się całym ciałem: musi rozwijać się motorycznie, emocjonalnie społecznie, duchowo i intelektualnie, aby stać się pełnowartościowym człowiekiem.
- Dziecko samo wybiera zadania spośród wcześniej zaproponowanych przez nauczyciela. Samodzielny wybór pracy pobudza zainteresowanie i dzięki temu staje się ona bardziej efektywna.
- Środowisko powinno być tak przygotowane, aby dziecko mogło się swobodnie poruszać i aby miało poczucie własnej wartości.
- Porządek i stymulacja odgrywają w tym ogromną rolę.
- Nauczyciel pełni raczej funkcję promotora niż tradycyjnego nauczyciela i powinien mieć zaufanie do dziecka.
- Kształcenie przesycone jest ideami pokojowymi i szczególną troską o środowisko, w którym żyjemy.
- Zasadą funkcjonowania w grupie jest zasada porządku i wolności. Porządek uwidoczniony jest w logicznie i przejrzyście zorganizowanej sali oraz budowie materiału. Natomiast wolność dziecka realizować się może w ograniczeniach, które wyznacza porządek otoczenia, ilość materiału, inne dzieci i nauczyciel. Wolność rozumiana jest jako swoboda wyboru: materiału, miejsca i czasu pracy.
Praca z materiałem zaprojektowanym przez Marię Montessori
Praca z materiałami Montessori jest dla dziecka konkretnym przeżyciem zmysłowym. To, co robi własnymi rękami – zostaje w pamięci! Materiał pomaga dzieciom w rozwijaniu nie tylko koncentracji, lecz także samodzielności, którą osiąga podczas pracy. Maria Montessori uważała, że materiał nie może być ważniejszy od dziecka, ale ponieważ w pedagogice Montessori ceni się samodzielność i wolność, osiągnięcie celu byłoby niemożliwe bez konkretnego materiału.
Materiał jest podzielony na:
- praktyczny,
- sensoryczny,
- językowy,
- matematyczny,
- kulturalny.
Każdy przedmiot ma odpowiednio opracowany materiał, który jest kluczem do świata i inspiruje dzieci do odkrywania nowych rzeczy.
Wszystkie materiały są zbudowane na tych samych zasadach:
- Zasada izolacyjna - materiał skupia się w danym momencie na jednej rzeczy. Np. W różowej wieży sześciany mają różne wymiary, ale jednakowy kolor. A zatem dzieci nie są rozpraszane kolorem i mają większą możliwość studiowania różnicy wymiarów.
- Zasada wielkości - materiał jest dopasowany do dzieci pod względem zarówno formy, jak i wielkości. To znaczy, że gdy dziecko zajmuje się prasowaniem, używa prawdziwego żelazka, ale w miniaturowej formie.
- Zasada sensoryczna - dzięki użyciu jak największej liczby zmysłów dziecko ma możliwość pogłębienia swojej wiedzy.
- Zasada atrakcyjności - materiał powinien stymulować ruch i zachęcać do aktywności.
- Zasada bezpośredniego celu - każdy materiał ma swój cel.
- Zasada pośredniego celu - jest to przygotowanie do czegoś co ma nastąpić w najbliższym czasie, wiele materiałów zawiera na przykład małe kuleczki, dzięki którym dziecko nie tylko osiąga bezpośredni cel, ale także pośrednio trenuje motorykę palców potrzebną w nauce pisania.
- Zasada samo poprawności materiału - ponieważ każdy materiał zawiera prawidłowe odpowiedzi, dzieci uczą się samodzielności i niezależności od dorosłych.
- Zasada struktury użycia i materiału - materiał tworzą formy od najłatwiejszej do bardziej skomplikowanej. Stopień trudności idzie w parze z odpowiednią formą. Na przykład Mały sześcian jest zbudowany z małych klocków. W przedszkolu dzieci układają te klocki tak, aby pasowały do skrzynki, natomiast w szkole tego samego materiału używa się przy liczeniu podstawy sześcianów.
- Zasada ograniczenia – ma duże walory wychowawcze. Wszystkie materiały są w pojedynczych egzemplarzach, dzięki temu dzieci uczą się respektowania potrzeb innych, ustalania kolejności pracy z danym materiałem, ustępowanie koledze.
- Mechaniczna - wkomponowana w materiał, namacalna, widoczna.
- Sensoryczna – dotykowa, wzrokowa, słuchowa.
- Oparta na porównaniu własnej pracy z modelem, tablicą kontrolną.
- Kontrola nauczyciela.
W pedagogice Montessori stosuje się zasadę trzech kroków:
- Krok pierwszy - nauczyciel prezentuje coś nowego, „To jest…”
- Krok drugi – dziecko trenuje nowy materiał, nauczyciel prosi dziecko o zrobienie czegoś, „pokaż mi…”, „przynieś…”, „połóż…”
- Krok trzeci – dziecko używa wyuczonej wiedzy, dziecko samo wie, co to jest lub jak się to coś nazywa.
Edukacje w systemie Montessori:
- Edukacja sensoryczna
- Edukacja matematyczna
- Edukacja językowa
- Edukacja kosmiczna
- Wychowanie religijne
- Lekcje ciszy
Maria Montessori opracowała dla rodziców listę przykazań, które w swojej prostocie zawierają wielką mądrość:
- Dzieci uczą się wszystkiego, co dzieje się w ich otoczeniu.
- Jeśli często krytykujesz dziecko, ono nauczy się oceniania innych.
- Jeśli regularnie chwalisz dziecko, ono nauczy się doceniania.
- Jeśli dziecku okazuje się wrogość, ono nauczy się walczyć.
- Jeśli jest się uczciwym wobec dziecka, ono też będzie uczciwe.
- Jeśli dziecko jest często wyśmiewane, stanie się osobą nieśmiałą.
- Jeśli dziecko rozwija się w poczuciu bezpieczeństwa, nauczy się ufać innym.
- Jeśli dziecko jest często oczerniane, rozwinie się w nim niezdrowe poczucie winy.
- Jeśli pomysły dziecka są regularnie akceptowane, ono nauczy się czuć dobrze samo ze sobą.
- Jeśli jest się przychylnym dziecku, ono nauczy się cierpliwości.
- Jeśli dziecko jest wspierane w tym co robi, nabierze pewności siebie.
- Jeśli dziecko żyje w przyjaznym środowisku i czuje się potrzebne, nauczy się znajdować miłość.
- Nie mów źle o swoim dziecku, ani wtedy, gdy jest blisko, ani wtedy gdy nie ma go w pobliżu.
- Koncentruj się na rozwoju tego, co dobre w twoim dziecku, tak, aby na to co gorsze nie starczyło już miejsca.
- Słuchaj zawsze tego co ma do powiedzenia twoje dziecko, a gdy zbliży się do ciebie, by o coś zapytać lub coś skomentować, zawsze odpowiadaj.
- Szanuj swoje dziecko nawet wtedy, gdy popełnia błędy. Naprawi je zaraz albo nieco później.
- Bądź gotów pomóc dziecku, gdy czegoś poszukuje. Ale bądź również skłonny usunąć się w cień, gdy samo znalazło to czego szukało.
- Gdy zwracasz się do swojego dziecka, rób to zawsze w najlepszy z możliwych sposobów. Daj jemu to co w tobie najlepsze.
